De rol van ouders bij studiekeuze!

Frank en Marjo komen bij Kieswijs. Ze weten precies wat hun zoon Job moet studeren.
Frank vindt dat Job Kunstmatige Intelligentie aan de UvA een goede studiekeuze, “daar zit immers toekomst in”. Marjo ziet het anders: “Psychologie past beter bij hem, hij is zo sociaal en betrokken bij anderen.”

Maar wat wil Job zelf eigenlijk? Moet hij luisteren naar zijn ouders, of juist zijn eigen pad volgen?

Een studiekeuze maken is een grote stap. Het voelt soms alsof je nu al de rest van je toekomst moet vastleggen. Dat is spannend en vaak ook een beetje overweldigend. Gelukkig hoef je het niet alleen te doen. Ouders, vrienden, docenten en Kieswijs kunnen allemaal helpen.
Maar: hulp is iets anders dan sturing.

Ouders als spiegel

Ouders kennen je vaak beter dan wie dan ook. Ze hebben je zien groeien, weten wat jou energie geeft en waar je juist tegenop ziet. Hun observaties zijn waardevol: misschien zien zij in jou kwaliteiten die jij zelf niet eens opmerkt.

Psychologisch gezien spelen ouders vaak de rol van spiegel: ze reflecteren gedrag, talenten en patronen terug. “Je was als kind al iemand die graag organiseerde”, of “jij bloeit op als je anderen helpt”. Zulke herinneringen zijn niet zomaar nostalgie, maar aanwijzingen over je natuurlijke motivatie.

Deze spiegelfunctie helpt je om je zelfbeeld te versterken: wie ben ik, wat kan ik, en wat wil ik betekenen?

Levenservaring van je ouders als kompas?

Ouders brengen hun eigen levenservaring mee. Ze weten hoe het is om keuzes te maken, werk te zoeken, fouten te maken en opnieuw te beginnen. Hun perspectief helpt je om realistischer te kijken naar de toekomst: dat werkplezier belangrijker is dan status, dat succes niet altijd een rechte lijn is, en dat twijfel erbij hoort.

Hun advies komt vaak voort uit zorg. Psychologisch noemen we dat beschermend gedrag: ze willen voorkomen dat jij struikelt over dezelfde obstakels als zij. Maar soms vergeten ouders dat jij een ander pad wil kiezen met eigen dromen, waarden en talenten. En zeg dat naar eens tegen je ouders op je 17e of 18e jaar. 

Valkuil: hun dromen of de jouwe?

Soms lopen de lijnen tussen hun hoop en jouw geluk door elkaar. Ouders kunnen (vaak onbewust) hun eigen ambities projecteren op hun kind: “Als ik het (niet) heb kunnen doen, dan kan hij het tenminste.” 

Dat is menselijk maar gevaarlijk als het jouw autonomie als kind ondermijnt. Volgens de zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan) heeft ieder mens drie basisbehoeften: 

1. autonomie (eigen keuze)

2. competentie (eigen talenten inzetten) 

3. verbondenheid (relatie(s) aangaan)

Wanneer ouders te veel sturen, raakt die autonomie in het gedrang, en dat kan leiden tot motivatieverlies of zelfs studiestress.

Het is dus belangrijk dat jij ruimte krijgt om zelf richting te geven, je eigen ik in te zetten mét steun, maar zonder druk!

Jij bent de regisseur van je toekomst

Een gezonde studiekeuze ontstaat uit een goed gesprek, niet uit strijd.

Je ouders mogen meedenken, maar jíj beslist. Luister naar hun inzichten, maar voel zelf wat klopt. Praat ook met tantes en ooms, vrienden en vriendinnen en docenten van je school. 

Jij bent degene die ervaart waar je motivatie vandaan komt, de vakken die je leuk vindt, de manier waarop jij leert, de mensen bij wie je je op je gemak voelt. 

Ouders kunnen een kompas zijn, maar jij bepaalt de koers!

Hulp bij het ontdekken van je talenten

Soms weet je nog niet goed wat je wil of wat echt bij je past. Dan kan een goede studiekeuzetest, zoals de Kieswijsanalyse, helpen.

Daarmee ontdek je niet alleen je interesses, maar ook je motivatie, werkstijl en persoonlijke waarden. Het resultaat is een helder karakterprofiel dat je met je ouders kunt bespreken.

Dat maakt het gesprek eerlijker: niet gebaseerd op aannames, maar op zelfinzicht.

Samen tot een goede keuze komen

Kortom: ouders spelen een waardevolle rol bij je studiekeuze. Ze kennen jou goed, hebben levenservaring en willen het beste voor je. Maar de keuze ligt uiteindelijk bij jou.

Gebruik hun adviezen als inspiratie, niet als instructie. Kijk samen naar wat bij je past rationeel (hoofd) én gevoelsmatig (hart).

Want uiteindelijk gaat het niet om wat je ouders willen dat jij wordt, maar om wie jij al bént en wat jij daarvan wilt maken. ‘Wees jezelf, er zijn al zoveel anderen.’ (Loesje)

Wil jij ontdekken welke studie écht bij jou past?
Doe de Kieswijs Studiekeuzetest en ontdek je talenten, drijfveren en mogelijkheden. Zo maak je een keuze waar jij én je ouders trots op kunnen zijn.